1-VEKALETİN KAPSAMI, ŞEKLİ
HMK.nun 74. maddesi davaya vekalette özel yetki verilmesi gereken halleri düzenlemiştir. Vekil özel yetki verilmemiş ise sulh olamaz, davanın tamamını ıslah edemez, yemin teklif, kabul, iade ve reddedemez, başkasını tevkil edemez, haczı kaldıramaz, alternatif çözüm yollarına başvuramaz, davadan ve kanun yollarından feragat edemez, karşı tarafı ibra ve davasını kabul edemez, yargılamanın iadesi yoluna gidemez, hakimlerin fiilleri sebebiyle Devlet aleyhine tazminat davası açamaz, hangileri hakkında yetki verildiği açıklanmadıkça kişiye sıkısıkıya bağlı haklarla ilgili davaları açamaz.
Bunun dışında HMK.nun 73. maddesine göre davaya vekalet, kanunda özel yetki verilmesini gerektiren hususlar saklı kalmak üzere, hüküm kesinleşinceye kadar, vekilin davanın takibi için gereken bütün işlemleri yapmasına, hükmün yerine getirilmesine, yargılama giderinin tahsili ile buna ilişkin makbuz verilmesine ve bu işlemlerin tamamının kendisine karşı da yapılabilmesine ilişkin yetkiyi kapsar. Belirtilen bu yetkiyi sınırlamaya yönelik bütün sınırlandırıcı işlemler, karşı taraf yönünden geçersizdir.
Kapsam olarak Yasa ‘davanın takibi için gereken bütün işlemler’ ifadesiyle usul işlemleri ile maddi hukuk işlemleri arasında zbir fark gözetmemiştir. Bu sebeple dava vekaletnamesi, vekile özel yetki verilmesi gereken haller dışında vekile, davanın takibi için bütün usulve maddi hukuk işlemlerini yapmaya yetki vermektedir. (Kuru, Arslan, Yılmaz, medeni usul hukuku s.249)
Ayrıca 6100 sayılı HMK.nun yürürlüğe girmesinden önce vekile özel yetkisi olmadıkça tanınmayan hükmolunan şeyi alma yetkisi (ahzukapz) hükmün icrası sırasında karşılaşılan güçlükler nazara alınarak özel yetki verilmesi gereken haller kapsamından çıkarılmıştır. Böylece vekil, vekaletnamesinde hükmün icrası için özel bir yetki bulunmasa bile hükmü icraya koyabilecek, hükmolunan şey ile yargılama giderlerini karşı taraftan tahsil edebilecektir.(Kuru, Arslan, Yılmaz, medeni usul hukuku s.249) Yukarıda açıklanan sebeplerle hükümet tasarısında 79. madde olarak yer alan düzenlemedeki ‘hükmolunan şeyi teslim alamaz’ ibaresi TBMM Adalet Komisyonu tarafından madde metninden çıkarılmıştır. (Hükümet tasarısının 79. maddesi açıklaması) Bu düzenlemenin boşanma davaları bakımından önemi, boşanma davasının feri niteliğinde sayılan maddi, manevi tazminat ve nafaka alacaklarının tahsilinden dolayıdır.
Diğer yandan vekaletnamenin kapsamını daraltan, sınırlayan bütün kayıtlar karşı taraf bakımından geçerli olmayacaktır. Bunun sonucu olarak bir davanın takibi için verilen vekalet hükmün icrasını da kapsadığından hükmün icrası için icra emri davalının vekiline tebliğ edilebilecektir. Bu husus davayı takip eden vekilin kabulüne bağlı değildir. Vekaletin kapsamını daraltan hükümler vekil ile müvekkil arasındaki iç ilişki bakımından geçerlidir. (Kuru, Arslan, Yılmaz, medeni usul hukuku s.249)
Boşanma davasının yürütülmesi için düzenlenen velatnamede ‘boşanma davasında temsil’ bakımından özel yetkiye yer verilmelidir. (Baki Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulü cilt 1. s.678, 848) Zira boşanma hakkı kişiye sıkısıkıya bağlı devredilemez haklardandır. Şahsen kullanılacak haklarla ilgili karar verme yetkisi başkasına tanınamaz. Hak sahibi, hakkını kullanmaya karar verirse, bunun kullanılması ile ilgili işlemleri yapmak üzere bir temsilciyi yetkili kılabilecektir.(Oğuzman-Barlas Medeni Hukuka Giriş, Kaynaklar, Temel kavramlar s 128, Bilge Öztan Medeni Hukukun Temel Kavramları 2008 s.67) Avukatlık Kanunun 35. maddesi gereğince mahkemelerde ve yargı yetkisini haiz bulunan organlarda gerçek ve tüzel kişileri temsil yetkisi sadece baroda yazılı avukatların sahip oldukları bir yetkidir. Bu tekelin tek istisnası 3402 Sayılı Kadastro Kanunun 31. maddesi gereğince Kadastro dava ve işlerinde menfaatleri zıt olmamak kaydıyla eşlerin birbirlerini vekil tayin edebilmeleridir.
HMK.nun 74/1- maddesi son cümlesinde yer alan açık düzenleme karşısında Yargıtay 2.Hukuk Dairesinin genel vekaletname ile boşanma davası açılabileceğine (Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 27.09.2004 tarih 9346-10689) dair görüşünün hukuken bir değeri kalmamıştır. (Kuru, Arslan, Yılmaz, medeni usul hukuku s.250)
Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 93/k maddesi uyarınca ise boşanma davaları için düzenlenecek vekaletnamelere fotoğraf yapıştırılması zorunludur.
TMK.nun 11. maddesi gereğince evlenmekle kişi ergin olduğundan başka bir temsile ihtiyaç duymaksızın boşanma davasında kendisini temsil için bir avukatı vekil olarak tayin edebilecektir.
2- BİRDEN FAZLA VEKİLİN GÖREVLENDİRİLMESİ
Bir boşanma davasının takibi için birden fazla vekil görevlendirilebilir.HMK.nun 75. maddesi uyarınca bu vekillerden her biri, vekaletten kaynaklanan yetkileri diğerinden bağımsız olarak kullanabilir. Vekaletnamedeki yetkilerin müvekkil tarafından sınırlandırılmasının karşı taraf bakımından geçerliliği bulunmamaktadır. Birden çok vekilin görevlendirilmesi halinde vekilin her biri sanki tek başına vekilmiş gibi davada ve dava dışında müvekkil adına işlem yapabilme ve karşı yapılan işlemlere onun adına muhatap olabilme yetkisi bulunmaktadır. (Bilge Umar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu şerhi s. 250)
Vekil tarafından takip edilen işlerde tebligat vekile yapılır. Vekil birden çok ise bunlardan birine teblgigat yapılması yeterlidir. Eğer tebligat birden fazla vekile yapılmış ise bunlardan ilkine yapılan tebligat tarihi asıl tebliğ tarihi sayılır. Avukat tarafından takip edilen işlerde, avukatın bürosuna yapılacak tebligatların resmi çalışma gün ve saatleri içinde yapılması zorunludur. (Tebligat Kanunu 11. m) Birden fazla vekilin görevlendirilmesi halinde vekillerden birisine yapılan tebligatın geçerli olması nedeniyle bütün süreler de bu tarihten itibaren başlayacaktır. Örneğin birden çok vekil tarafından takip edilen dava sonucunda verilen kararın temyiz süresi vekillerden birine kararın tebliğ tarihinden itibaren başlayacak, diğer vekilin kendisine tebligatın yapılmamasını veya daha sonraki bir tarihte tebligat yapıldığını ileri sürerek kararı ilk tebliğ tarihinden sonraki tebligata göre hesapladığı süreye itibar ederek yaptığı kanun yolu başvurusuna hukuken değer verilmeyecektir. (Bilge Umar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu şerhi s. 250) (Kuru, Arslan, Yılmaz, medeni usul hukuku s.251)
Birden fazla vekilin görevlendirilmesine ilişkin yukarıdaki açıklamalar aynı anda birden fazla vekilin görevlendirilmesi için geçerlidir. Eğer bir boşanma davasının takibi için bir vekilin tayin edilmesinden sonra, o vekilin rızası alınmadın başka bir avukatın görevlendirilmesi halinde ilk yapılan vekalet akdi kendiliğinden sona erer. Meğer ki iş sahibinin ilk avukattan muvafakatini istemesi üzerine bir haftalık süre içinde sonraki vekilin yetkilendirilmesine rıza göstermemiş olsun. Aksi halde iş sahibi rıza göstermeyen ilk avukatın ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür. (Avukatlık Kanunu 172. m)
